Ni uzas retumilojn kiel Firefox, Chrome, Edge kaj Safari ĉiutage por trairi la interreton.
Kaj mi trovas grave kompreni la mondon en kiu oni estas.
Tial, mi pensas ke estas utile kompreni kiel retumilojn funkcias.
Kiel retejo decidas pri la aferoj kiujn oni vidas en sia ekrano.
Mi estas retejprogramisto, do mi bone scias kiel tio funkcias.
Esence, retejoj funkcias per kombino de tri lingvoj: HTML por la ĝenerala strukturo, CSS por la aspekto, kaj JS por la logiko de funkcio.
Se oni scias programi per ili, oni povas decidi kion oni vidas kiam oni vizitas retejon.
Kaj se estas io kion oni ne ŝatas en retejo, ekzemple ĝenaj reklamoj aŭ uzantoj, oni povas programi iomete por kaŝi ilin.
Oni nomas tiujn etajn programojn "uzantoskriptoj" (userscripts).
Eble fari ĉion per ili, ekzemple mi faris skripton kiu aŭtomate sendas min al retejo kiun mi ŝatas se mi akcidente iras al retejo kiun mi ne plu volas uzi.
Ankaŭ eblas bloki aliron al specifaj retejoj post specifa tempo.
Uzantoskriptoj estas ĉefe en JS, kaj oni povas uzi ilin rekte en retumilo per alglui ilin en la "Developer Console" de la retumilo.
Sed por faciligi la uzon de ili, ankaŭ ekzistas retumilaj aldonaĵoj.
Mi persone uzas ŝatas la aldonaĵon Tampermonkey.
Ekzistaj retejoj kie oni povas publikigi kaj diskonigi siajn uzantoskriptojn.
Antaŭ kelkaj jaroj, mi trovis iun kiu plibonigas la retejon de Duolingo.
Sed ne uzu uzantoskriptojn de aliaj homoj se vi ne fidas ilin (aŭ se vi ne povas kontroli la kodon)!
Ĉar uzantoskripto povas vere fari ĉion en retumilo, ekzemple ŝteli la pasvortojn kiujn vi tajpas.
Do pro tio estas utile havi bazajn konojn pri HTML kaj JS.
Scii skribi uzantoskriptojn estas utile por sekureco:
Retumilaj aldonaĵoj estas malsekuraj: ili povas fari ĉion en onia retumilo, sed ili ankaŭ povas aŭtomate aldoni novan kodon pro la aŭtomataj ĝisdatiĝoj.
Ofte okazas ke piratoj aĉetas retumilajn aldonaĵojn por aldoni kodon, kiu donas aliron al virusoj kaj piratoj al onia komputilo.
(Forĵetu la retumilajn aldonaĵojn kiujn vi ne absolute bezonas!)
Aliflanke, memskribitaj uzantoskriptoj estas absolute sekuraj: vi scias kion ili faras!
Mi ne plu bezonas aldonaĵon kiu blokas retejojn, ĉar mi skribis mian propran uzantoskripton kiu faras tion, kaj eĉ pli bone!
Kaj en 2023, estas tre facile skribi uzantoskriptojn per la helpo de ChatGPT kaj Bing Chat.
Provu skribu simplan uzantoskripton, kiu ekzemple ŝanĝas la tiparon de retejo!
Tio estas bona enkonduko al kompreni kiel retejoj funkcias.