Komencantoj estas facile rekoneblaj per kiom ofte ili uzas vortaron. Kelkaj iom tro obsedas pri ili, kaj korektas aliajn Esperantistojn tuj kiam ili vidas uzon kiu devias de uzo priskribita en vortaro. Por tio, ili foje sendas ligilon al Vortaro.net, Reta Vortaro, aŭ Vikipedio, kiuj ili konsideras kiel fontojn de vero.
Sed krom la fakto ke korekti iun kiu ne petis tion ne estas respekteme, komencantoj bezonas lerni ke vortaroj (kaj gramatikaj libroj) ne ĉiam estas ĝustaj. Do ili ne povas simple uzi ilin kiel armilojn por ĝusta uzo de Esperanto.
(Notu ke mi konsideras Esperanton kiel la lingvon de Esperantistoj. Mi konsideras ĝustaj la lingvaĵojn kiujn Esperantistoj uzas. Tio signifas: se io estas uzata kaj komprenata, tio estas ĝusta. Objektiva priskribo de uzado, laŭ lingvoscienca maniero. Opinioj pri uzindeco (ekzemple pri neologismoj, kontraŭangla-emo kaj fundamentismo) vere ne gravas por difini kio estas ĝusta aŭ malĝusta. Uzata signifas Esperanta.)
Komencantoj, kaj pedantoj, havas ĝenerale tro grandan fidon pri vortaroj kaj gramatikaj libroj. Oni spertiĝas kiam oni rimarkas kaj akceptas la neperfektecon de ili. PIV (Vortaro.net) estas bona ekzemplo de vortaro kiu estas konata sed tamen havas kvaliton tre suban (kompare al profesie faritaj vortaroj por lingvoj kiel la Angla aŭ la France).
PIV (Vortaro.net):
- Havas multe da neologismoj kiuj ne estis uzataj. Vidu ekzemple vortoj kiel "uesto" aŭ "gadmeso". Pro la uzado de PIV populariĝis tiuj Waringhien-aj vortoj, sed ili vere sentiĝas trudataj. Simila afero okazas nun per Vikipedio, kie nomo de artikoloj estas elektitaj de komencantoj, kaj aliaj komencantoj pensas ke la nomoj estas la plej ĝustaj ĉar ili estas uzataj en Vikipedio (sed ne en la reala mondo)...
- Havas multe la subjektiveco en difinoj (multaj difinoj priskribas konceptojn per vortoj kiel "bongusta" aŭ "malbela")
- Preskaŭ ne ricevis novajn vortojn kaj difinojn en la lastaj 30 jaroj...
Bonŝance, ekde kelkaj jaroj antaŭe, PIV estas aktive plibonigata, sed plibonigi ĝin postulas multe da tempo, kaj kvalite ĝi ankoraŭ restas malpli bona ol Reta Vortaro (ĉefe pro la manko de vortoj kaj difinoj). Ankaŭ Reta Vortaro ne estas perfekta, kaj suferas de multaj subjektivaj rimarkoj kaj "(evitinde)"-notoj. Vidu ekzemple ĉi tiu paĝon: https://www.reta-vortaro.de/revo/dlg/index-2k.html#paragr.0o . La vorto paragrafo kiel rekta traduko de "paragraph" (EN) kaj "paragraphe" (FR) estas markite kiel evitinda, kvankam la vorto plej ofte estas uzata kaj komprenata tiel!
Kiam oni ankoraŭ ne havas sufiĉan kaj diversaj Esperantan sperton, interreta serĉo, per retserĉilo aŭ ene de sociaj retoj, restas la plej bona maniero scii ĉu vorto aŭ Esperanto estas uzata (do Esperanta).
Kelkaj gramatikaj libroj (eĉ kursoj) pri Esperanto estas tre malbonaj (ĉefe la malnovaj). Eĉ modernaj gramatikaj libroj (aŭ retejoj) donas tro grandan gravecon al uzoj de Zamenhof kiuj estas ege strangaj (Neniu diras aŭ dirus ion kiel "Mi veturos Parizon"). Pro simila Zamenhofismo aŭ tradiciismo, ili prezentas arbitrajn malpermesojn, ekzemple pri la uzo de infinitivo post specifaj prepozicioj.
Mi uzas Esperanton ĉiutage, de multaj jaroj, en diversaj kuntekstoj kaj kun homoj de diversaj aĝoj, sociaj grupoj kaj spertonivelo. Tre ofte, mi scias ke mia sperto kaj memoro pli pravas pri uzata lingvo ol frazoj skribitaj de kelkaj hobiuloj en alia spacotempo. Do mi uzas mian sperton, por komuniki al homoj la mondon kiu estas al mi vera. Ni ne bezonas ĉiuj havi la precize samajn difinojn por vortoj. Se vi estas sufiĉe sperta Esperantisto (tio estas: se vi sufiĉe uzis Esperanton kaj pruvas tion per ĝenerale kompreneblaj frazoj), la aliaj Esperantistoj (kiuj ne estas komencantoj aŭ pedantoj) komprenos kaj akceptos la difinon de viaj vortoj.
Per ĉi tiu artikolo mi ne diras ke oni ĉesu uzi vortarojn kaj gramatikajn librojn. Vortaroj estas utilaj se oni ne havas spertajn Esperanto-parolantojn kiel amikojn al kiuj oni povas rekti demandi la signifon de vorto. Kelkaj gramatikaj libroj ankaŭ utilas se oni volas malkovri esprim-eblojn en Esperanto kiujn oni eble mistrafis. (Gramatikaj libroj kiuj prezentas nur malpermesojn sen kialoj restas evitindaj)
Ĉi tiu La artikolo diras ke oni rimarkas ke oni iĝas sperta Esperantisto kiam oni progresive ĉesas uzi ilin. Ju pli oni uzas Esperanton, des pli oni havas ideon pri normaleco kaj akceptebleco en ĝi, kaj des pli oni fidan sian internan senton kompare al retejoj subjektivaj, neperfektaj kaj malnoviĝantaj.
Mi mem uzas Esperantan vortaron unu aŭ dufoje monate, kio estas pli-malpli kiom ofte mi uzas vortaron por la aliaj lingvoj kiujn mi flue parolas.